Luật sư tư vấn pháp luật hình sự ở giai đoạn khởi tố vụ án, khởi tố bị can

573

1. Luật sư tư vấn pháp luật hình sự cho đương sự

a) Xác định tư cách của đương sự

Trong vụ án hình sự, để có thể tư vấn pháp luật cho đương sự một cách đầy đủ, chính xác thì trước hết luật sư sẽ xác định rõ tư cách pháp lý hoặc đại diện của họ trong vụ án hình sự. Người nhờ luật sư tư vấn pháp luật hình sự có thể là bị can, bị cáo, người bị tạm giữ, người bị nghi thực hiện tội phạm bị cơ quan điều tra (CQĐT) mời lên lấy lời khai, người bị hại, nguyên đơn dân sự, bị đơn dân sự, người có quyền lợi và nghĩa vụ liên quan đến vụ án, người thân thích của những người này.

Từ việc xác định vị trí, vai trò của những người này mà luật sư tư vấn sẽ thực hiện các công việc phù hợp để tư vấn giúp họ bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp trong vụ án.

b) Trao đổi với đương sự

Khi tiến hành trao đổi với đương sự, luật sư đề nghị đương sự trình bày sự việc và các yêu cầu mà đương sự đặt ra đối với luật sư.

Luật sư đề nghị đương sự cung cấp các tài liệu cần thiết liên quan đến vụ việc mà đương sự cần tư vấn. Luật sư đọc, nghiên cứu và tổng hợp nhanh những vấn đề cần thiết để tư vấn ban đầu cho đương sự, như : đương sự cần cung cấp thêm những tài liệu gì; phải tiến hành các bước tiếp theo ra sao; khi đã thu thập đầy đủ những chứng cứ và những tài liệu cần thiết rồi , luật sư tư vấn sẽ có những kế hoạch bảo vệ cho đương sự đạt kết quả cao nhất.

c) Luật sư tư vấn pháp luật hình sự cho đương sự

– Đối với người bị nghi thực hiện tội phạm

Luật sư phải hỏi rõ người đã bị CQĐT cũng như các cơ quan khác được giao nhiệm vụ tiến hành một số hoạt động điều tra nghi là người đã thực hiện hành vi phạm tội về những hoạt động mà CQĐT cũng như cơ quan được giao tiến hành một số hoạt động điều tra đã tiến hành như : mời hoặc triệu tập đến CQĐT, cơ quan có thẩm quyền để hỏi, yêu cầu xuất trình các tài liệu, đồ vật… những việc mà người bị nghi đã thực hiện như: đã khai báo, viết bản tường trình, nộp các tài liệu, giấy tờ, tiền bạc hoặc các vật dụng khác. Luật sư tư vấn sẽ đề nghị người đó phải trình bày chi tiết, cụ thể, tỷ mỷ không được giấu giếm hoặc bỏ qua bất cứ một chi tiết nào dù là nhỏ nhất. Luật sư khuyên họ cần nói rõ sự thật, từ đó hướng cho họ những việc cần phải thực hiện tiếp theo như: hướng khai báo, xuất trình các chứng cứ và có những đề xuất với CQĐT, cơ quan có thẩm quyền trong hoàn cảnh phù hợp của họ.

Ngoài ra, luật sư tư vấn cho khách hàng tự làm công tác tư tưởng cho bản thân cũng như gia đình, cơ quan công tác. Luật sư nên giải thích cho khách hàng về quy trình tố tụng, khả năng bị áp dụng, thay đổi, hủy bỏ biện pháp ngăn chặn, chế độ tạm giữ, tạm giam… bên cạnh việc tiên lượng các phương án định tội danh và quyết định hình phạt (trên cơ sở những thông tin cần thiết ban đầu (nếu có) để khách hàng có sự chuẩn bị cần thiết về tâm lý.

– Đối với người bị tạm giữ

Luật sư sẽ hỏi kỹ về lý do bị bắt, ai tiến hành bắt, hành vi đã thực hiện, những ai biết sự việc. Nếu phát hiện hành vi của họ không vi phạm pháp luật hình sự hoặc là vi phạm nhưng chưa đến mức phải xử lý về hình sự, luật sư hướng dẫn người bị tạm giữ về: định hướng khai báo với các cơ quan có thẩm quyền để làm rõ sự không liên quan đến tội phạm, xuất trình các chứng cứ, tài liệu có lợi cho họ, làm đơn trình bày về sự việc trong đó phải nói rõ lý do, nguyên nhân, điều kiện đã dẫn đến hành vi người bị tạm giữ. Luật sư đề nghị không xử lý về hình sự và hủy bỏ ngay biện pháp ngăn chặn tạm giữ đối với họ.

– Đối với người bị hại

Luật sư tư vấn pháp luật hình sự khi gặp gỡ và trao đổi với người bị hại sẽ giải thích pháp luật cho họ để họ hiểu quyền và nghĩa vụ của mình khi tham gia tố tụng; phải giúp họ làm đơn yêu cầu khởi tố trong những trường hợp pháp luật quy định khởi tố vụ án theo yêu cầu của người bị hại, giải thích cho họ hiểu rằng tuy hành vi của người gây ra thiệt hại cho họ về vật chất, tinh thần hay tài sản nhưng theo quy định của pháp luật nếu người bị hại không có đơn yêu cầu khởi tố thì cơ quan tiến hành tố tụng không có căn cứ để giải quyết và đảm bảo quyền lợi cho họ được…

Luật sư yêu cầu người bị hại nói rõ về toàn bộ những vấn đề diễn ra đối với họ, những thiệt hại trên thực tiễn do hành vi phạm tội đã gây ra, những chi phí mà người bị hại đã bỏ ra để khắc phục hậu quả. Hướng dẫn người bị hại xuất trình các chứng cứ, tài liệu nhằm bảo vệ quyền lợi của họ. Luật sư tư vấn sẽ hướng dẫn người bị hại làm các thủ tục nhờ người bảo vệ quyền lợi cho họ và giúp họ nhanh chóng hoàn tất các thủ tục theo quy định của pháp luật.

Trong thực tiễn, nhiều trường hợp những người bị thiệt hại về sức khỏe, danh dự, nhân phẩm, tài sản… do hành vi được cho là phạm tội tìm đến luật sư để tư vấn yêu cầu cơ quan tiến hành tố tụng thụ lý và khởi tố vụ án sau một thời gian rất dài kể từ khi sự việc phạm tội xảy ra. Trong thời gian đó, họ đã nhiều lần yêu cầu cơ quan có thẩm quyền giải quyết những không được đáp ứng. Luật sư sẽ yêu cầu khách hàng cung cấp đầy đủ các tài liệu, các thông tin về sự việc và quá trình trình báo, tố cáo cũng như các hồi đáp, thông báo kết quả xác minh của cơ quan có thẩm quyền, từ đó nắm bắt tính chất pháp lý và tính chất thực tế của sự việc. Nếu hành vi không cấu thành tội phạm, luật sư sẽ giải thích để khách hàng hiểu. Nếu sự việc rõ ràng có dấu hiệu của tội phạm, nhưng cơ quan điều tra cố ý không thụ lý vụ án, luật sư tư vấn sẽ hướng dẫn khách hàng làm đơn tố cáo hành vi phạm tội và quá trình giải quyết không thỏa đáng của Cơ quan điều tra. Trong văn bản này, Luật sư sẽ tư vấn khách hàng phải trình bày sự việc một cách rõ ràng, khúc chiết, có trình tự, logic, nêu rõ các tình tiết của sự việc, các giấy tờ, tài liệu (nếu có) để chứng minh. Luật sư cũng chủ động gặp, trao đổi với cơ quan tiến hành tố tụng để trình bày, làm rõ vấn đề chưa thể chi tiết trong văn bản để tìm hiểu quan điểm của họ, đồng thời, giải thích, thuyết phục Cơ quan tiến hành tố tụng tiến hành các hoạt động kiểm thông tin về sự việc phạm tội hoặc thay đổi lại nhận thức về bản chất pháp lý của sự việc.

Luật sư có thể tư vấn cho khách hàng về việc gửi văn bản này đến VKS cấp trên trực tiếp, đến các cơ quan dân nguyện, các cơ quan thông tấn báo chí nếu sự việc quá thời hạn giải quyết mà không nhận được thông tin trả lời.

– Đối với nguyên đơn dân sự

Cá nhân, cơ quan, tổ chức bị thiệt hại do tội phạm gây ra và người này có đơn yêu cầu bồi thường thiệt hại, họ sẽ tham gia tố tụng với tư cách là người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan. Khi tiếp xúc với họ, luật sư tư vấn pháp luật hình sự sẽ giải thích cho họ biết quyền và nghĩa vụ mà pháp luật quy định khi tham gia tố tụng; hướng dẫn họ viết đơn yêu cầu đòi bồi thường thiệt hại do hành vi phạm tội gây ra. Việc viết đơn là vấn đề rất quan trọng vì chỉ khi có đơn yêu cầu đòi bồi thường thiệt hại, cơ quan tiến hành tố tụng mới xác định cho họ tư cách pháp lý nguyên đơn dân sự. Trong nhiều trường hợp nếu khách hàng yêu cầu thì luật sư phải giúp họ viết đơn. Để việc yêu cầu đòi bồi thường thiệt hại có sức thuyết phục với các cơ quan có thẩm quyền giải quyết vụ án, luật sự sẽ hướng dẫn họ đưa ra những tài liệu, chứng cứ chứng minh thiệt hại, những chi phí trên thực tiễn để khắc phục hậu quả do hành vi phạm tội đã gây ra. Để có cơ sở cho hoạt động định giá tài sản sau này, luật sư cần tư vấn cho nguyên đơn dân sự tìm để cung cấp một cách hợp lý các thông tin về nguồn gốc tài sản, giá trị khấu hao của tài sản, các hợp đồng mua bán, báo giá, biên lai, chứng từ liên quan.

– Đối với bị đơn dân sự

Cá nhân, cơ quan, tổ chức mà pháp luật quy định phải chịu trách nhiệm bồi thường đối với những thiệt hại do hành vi phạm tội gây ra được gọi là bị đơn dân sự. Khi tiếp xúc với bị đơn dân sự, luật sư tư vấn pháp luật hình sự sẽ giải thích cho họ biết quyền và nghĩa vụ mà pháp luật quy định khi tham gia tố tụng; yêu cầu họ khai rõ về những hành vi đã gây thiệt hại cũng như đã khắc phục hậu quả như thế nào. Luật sư hướng dẫn họ viết đơn trình bày đề nghị xem xét mức độ bồi thường thiệt hại do hành vi của họ gây ra; cần hướng dẫn họ đưa ra các tài liệu, chứng cứ có lợi cho họ trong việc giải quyết mức độ bồi thường thiệt hại đó. Cũng như đối với nguyên đơn dân sự, đối với bị đơn dân sự, để có cơ sở cho hoạt động định giá tài sản sau này, luật sư cần tư vấn cho nguyên đơn dân sự tìm để cung cấp một cách hợp lý các thông tin mà họ có được về giá trị tài sản, đặc biệt là giá trị khấu hao của tài sản, các hợp đồng mua bán, báo giá, biên lai, chứng từ liên quan.

– Đối với người có quyền lợi và nghĩa vụ liên quan

Khi tiếp xúc với người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan, luật sư tư vấn sẽ giải thích cho họ biết rõ quyền và nghĩa vụ khi tham gia tố tụng, như: đưa ra tài liệu, đồ vật, yêu cầu; được tham gia phiên toà để phát biểu ý kiến và tranh luận tại phiên toà để bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của mình; được kháng cáo phần bản án và quyết định liên quan đến quyền lợi của mình; được khiếu nại quyết định, hành vi tố tụng của các cơ quan, người có thẩm quyền tiến hành tố tụng. Để thực hiện tốt và bảo vệ quyền lợi của họ có hiệu quả, luật sư sẽ hướng dẫn họ viết đơn yêu cầu giải quyết những vấn đề liên quan đến quyền lợi, nghĩa vụ của họ bị ảnh hưởng trực tiếp từ các quyết định của cơ quan tiến hành tố tụng, hướng dẫn họ đưa ra các tài liệu, chứng cứ có lợi cho họ.

– Đối với thân nhân của bị can; người bị hại; nguyên đơn, bị đơn dân sự; người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan

Luật sư tư vấn pháp luật sẽ phải căn cứ vào tư cách tham gia tố tụng mà họ đại diện để tư vấn cho họ về các quy định của pháp luật đối với tư cách tham gia tố tụng đó, về trình tự, thủ tục tố tụng, về các công việc mà họ cần phải tiến hành để quyền và lợi ích của người mà họ làm đại diện có thể được bảo vệ một cách tốt nhất.

2. Luật sư tư vấn pháp luật hình sự đề xuất các vấn đề liên quan

a) Đề xuất trước khi khởi tố vụ án

– Đối với người bị nghi thực hiện tội phạm

Luật sư tư vấn pháp luật hình sự sẽ trao đổi với CQĐT làm rõ sự việc nghi cho đường sự là không đúng. Luật sự đưa ra tài liệu, chứng cứ để bảo vệ cho đương sự. Luật sư đề xuất CQĐT, các cơ quan khác được giao nhiệm vụ tiến hành một số hoạt động điều tra về việc không đủ dấu hiệu tội phạm để khởi tố vụ án hình sự. Đặc biệt, trong nhiều trường hợp hành vi của kháng hàng ráp danh giữa tội phạm và vi phạm pháp luật khác, luật sự cần lưu ý để xuất áp dụng khoản 2 điều 8 Bộ luật Hình sự “Những hành vi tuy có dấu hiệu của tội phạm, nhưng tính chất nguy hiểm cho xã hội của tội phạm không đáng kể, thì không phải là tội phạm và được xử lý bằng các biện pháp khác”.

Để có cơ sở đề xuất, luật sư tư vấn sẽ căn cứ vào tính chất của hành vi, hậu quả gây ra hoặc đe dọa gây ra, mức độ lỗi, nhân thân, vấn đề bồi thường thiệt hại, thiện chí của người bị hại… và đề nghị chỉ xử lý bằng biện pháp khác, không xử lý hình sự.

– Đối với người bị tạm giữ

Đây là những người bị bắt trong trường hợp khẩn cấp, phạm tội quả tang, người phạm tội đầu thú, tự thú, họ là đối tượng bị nghi vấn liên quan đến tội phạm nên luật sư tư vấn sẽ có những đề xuất sau :

Đề xuất CQĐT, cơ quan được giao nhiệm vụ tiến hành một số hoạt động điều tra nhanh chóng xác minh làm rõ việc có sự kiện phạm tội xảy ra hay không ? Hành vi của người bị tạm giữ có phạm tội hay không ? Luật sư phải đề xuất với CQĐT, cơ quan có thẩm quyền đang thụ lý giải quyết vụ án trả tự do cho người bị tạm giữ nếu họ không thực hiện tội phạm, hoặc người bị tạm giữ chưa đến tuổi phải chịu trách nhiệm hình sự.

Nếu có đủ căn cứ để khẳng định người đang bị các cơ quan có thẩm quyền tạm giữ đã thực hiện hành vi phạm tội, luật sư có thể đề xuất với CQĐT, cơ quan được giao nhiệm vụ tiến hành một số hoạt động điều tra cho họ được tại ngoại hoặc áp dụng những biện pháp ngăn chặn khác ít nghiêm khắc như: cấm đi khỏi nơi cư trú, bảo lĩnh, đặt tiền hoặc tài sản để bảo đảm. Trong trường hợp khẳng định hành vi của họ không có dấu hiệu của tội phạm hoặc họ chưa đến tuổi phải chịu trách nhiệm hình sự thì đề xuất với CQĐT, cơ quan có thẩm quyền không khởi tố vụ án, khởi tố bị can đối với họ.

– Đối với người bị hại

Khi luật sư tham gia tố tụng với tư cách là người bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp cho người bị hại, sẽ đề xuất cơ quan có thẩm quyền xác minh làm rõ hành vi của người gây thiệt hại, hậu quả của hành vi đó, xác định rõ những thiệt hại trên thực tế đã xảy ra cũng như những chi phí để khắc phục những thiệt hại đó. Trong những vụ án liên quan đến bạo lực và sức khỏe – người bị hại, luật sư sẽ yêu cầu CQĐT trưng cầu giám định pháp y khi xét thấy đã có thời gian để vết thương ổn định tương đối, tránh kéo dài thời gian trên dẫn tới kết quả giám định không chính xác, bất lợi cho người bị hại. Việc trưng cầu giám định có ý nghĩa quan trọng trong việc xác định căn cứ khởi tố vụ án, khởi tố bị can và xác định mức yêu cầu bồi thường sau này.

Đề xuất mức bồi thường và các biện pháp bảo đảm bồi thường theo quy định của pháp luật, như: kê biên tài sản để giải quyết bồi thường thiệt hại (nếu có). Luật sư cũng có quyền đề xuất việc áp dụng biện pháp ngăn chặn đối với người thực hiện hành vi phạm tội.

– Đối với nguyên đơn dân sự

Đề xuất với các cơ quan có thẩm quyền xác minh làm rõ của nguyên đơn dân sự. mức độ thiệt hại đã xảy ra; hướng giải quyết đối với quyền lợi của nguyên đơn dân sự.

b) Đề xuất sau khi khởi tố

– Luật sư được tham gia tố tụng để bào chữa cho bị can, sẽ tiến hành những công việc sau đây để bảo vệ quyền lợi cho họ :

+ Đề xuất CQĐT, cơ quan được giao nhiệm vụ tiến hành một số hoạt động điều tra, VKS: hủy bỏ hoặc thay đổi biện pháp ngăn chăn tạm giam bằng biện pháp ngăn chặn khác ít nghiêm khắc hơn đối với bị can (nếu có căn cứ);

+ Đề xuất thay đổi quyết định khởi tố vụ án, khởi tố bị can;

+ Đề xuất đình chỉ, tạm đình chỉ điều tra (nếu xác định có đến các căn cứ đình chỉ hoặc tạm đình chỉ điều tra theo quy định của pháp luật);

+ Đề xuất với các cơ quan có thẩm quyền áp dụng biện pháp bắt buộc chữa bệnh (nếu có căn cứ theo quy định của pháp luật);

– Luật sư được tham gia tố tụng với tư cách là người bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp cho người bị hại, sẽ tiến hành những công việc sau đây :

+ Đề xuất với CQĐT, cơ quan có thẩm quyền được giao nhiệm vụ tiến hành một số hoạt động điều tra nhanh chóng lập Hội đồng định giá tài sản để xác định rõ thiệt hại thực tế xảy ra đối với người bị hại. Cung cấp đầy đủ những chứng cứ, tài liệu liên quan đến chi phí thiệt hại thực tế do hành vi phạm tội gây ra cho thân chủ.

+ Đề xuất yêu cầu bồi thường thiệt hại;

+ Đề xuất việc áp dụng hoặc duy trì biện pháp ngăn chặn đối với bị can;

+ Đề nghị CQĐT tiến hành trưng cầu giám định, giám định bổ sung, giám định lại tỷ lệ thương tích theo quy định của pháp luật.

+ Đề xuất áp dụng biện pháp như kê biên tài sản, niêm phong tài sản của bị can để bảo đảm cho thi hành án.

– Luật sư tham gia tố tụng để bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp cho nguyên đơn dân sự, sẽ tiến hành những công việc sau đây :

+ Đề xuất xác minh làm rõ mức độ thiệt hại; yêu cầu CQĐT nhanh chóng thành lập Hội đồng định giá tài sản để kết luận về những thiệt hại xảy ra trên thực tế.

+ Đề xuất hướng giải quyết cho việc đền bù thiệt hại. Nhanh chóng áp dụng các biện pháp để đảm bảo cho thi hành án. Cung cấp những chứng cứ, tài liệu, đồ vật có lợi cho thân chủ mà luật sư bảo vệ.

– Luật sư tham gia tố tụng để bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp cho bị đơn dân sự, sẽ tiến hành những công việc sau đây :

+ Kiến nghị với các cơ quan có thẩm quyền về việc đòi bồi thường của nguyên đơn dân sự là không có căn cứ, bằng việc đưa ra những chứng cứ, tài liệu chứng minh sự không phù hợp của

những yêu cầu đó với thực tế thiệt hại xảy ra. Trong những trường hợp có căn cứ nghi ngờ về kết quả giám định, có quyền đề nghị cơ quan có thẩm quyền thay đổi người giám định và tiến hành giám định bổ sung, giám định lại theo quy định của pháp luật.

– Đối với người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan đến vụ án :

Đề xuất cách giải quyết các vấn đề liên quan đến quyền lợi và nghĩa vụ mà người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan phải thực hiện. Luật sư sẽ đưa ra những chứng cứ, tài liệu, đồ vật cho các cơ quan có thẩm quyền xét thấy có lợi cho thân chủ. Trong trường hợp có sự nghi ngờ và không đồng ý với các kết luận của cơ quan chức năng về nghĩa vụ của thân chủ, luật sư sẽ đưa ra các căn cứ lập luận, tài liệu và chứng cứ để bảo vệ quyền lợi cho thân chủ.

Xem thêm :

Liên hệ luật sư tư vấn hình sự : 0913 597 479  ; 0904 902 429 

RELATED ARTICLESMORE FROM AUTHOR